Ondanks dat de discriminatie op de private huurmarkt in Sint-Niklaas de voorbije jaren is afgenomen, krijgen kandidaat-huurders met een Marokkaanse naam nog in bijna één op de vier gevallen te maken met discriminatie. Alleenstaande vaders en gepensioneerde mannen worden dan weer vaker uitgenodigd voor een plaatsbezoek. Dat alles blijkt uit op basis van 660 correspondentietesten bij makelaars en verhuurders actief in Sint-Niklaas.
Het zijn de voornaamste bevindingen uit een onderzoek van LEVL vzw onder wetenschappelijke begeleiding van Professor Pieter-Paul Verhaeghe van de VUB. In dit onderzoek werd op basis van 660 correspondentietesten onderzocht in welke mate kandidaat-huurders gediscrimineerd worden op de huurwoningmarkt van Sint-Niklaas. Er werd gefocust op drie discriminatiegronden: etnische afkomst, gezinssamenstelling en leeftijd (in combinatie met inkomensbron).
Eerdere studies hebben reeds aangetoond dat etnische minderheden systematisch te maken krijgen met discriminatie op de huurwoningmarkt in Vlaanderen. Ook in Sint-Niklaas werd reeds een exploratieve studie uitgevoerd om de mate van etnische discriminatie op de huurwoningmarkt in Sint-Niklaas te meten. Personen van Marokkaanse afkomst werden toen in 42% van de geteste huuradvertenties gediscrimineerd door makelaars en bij particuliere verhuurders bedroeg dit percentage 62%. Alhoewel de nettodiscriminatiegraden in dit onderzoek veel lager liggen (22% bij makelaars en 25% bij verhuurders), zien we dat personen van Marokkaanse afkomst nog steeds significant gediscrimineerd worden op de huurwoningmarkt van Sint-Niklaas. Er werd hierbij geen verschil vastgesteld tussen mannen en vrouwen van Marokkaanse afkomst.
Voordeel voor alleenstaande vaders
Alleenstaande ouders ervaren een voordeel op de huurwoningmarkt van Sint-Niklaas. Verdere analyse naar geslacht toont echter aan dat dit enkel geldt voor alleenstaande vaders en niet voor alleenstaande moeders. Ook in Gent bleken alleenstaande vaders meer kans te hebben om door vastgoedmakelaars uitgenodigd te worden voor een plaatsbezoek dan koppels.
Deze studie toont verder aan dat oudere mannen een voordeel ervaren op de huurwoningmarkt. In 2017 werd op de Brusselse huurwoningmarkt reeds discriminatie op basis van leeftijd onderzocht. Ook uit dit onderzoek in Brussel bleek dat oudere mannen positief gediscrimineerd worden door makelaars ten opzichte van mannen met een gemiddelde leeftijd. In tegenstelling tot het onderzoek in Brussel werd er in Sint-Niklaas eveneens getest met vrouwelijke profielen. De resultaten tonen echter aan dat oudere vrouwen noch significant gediscrimineerd worden, noch een voordeel ervaren op de huurwoningmarkt van Sint-Niklaas.
Wanneer we de resultaten van gezinssamenstelling en leeftijd samennemen, dan valt op dat een mogelijk voordeel op de huurmarkt enkel geldt voor mannen (in casu alleenstaande vaders en gepensioneerde mannen), maar niet voor vrouwen (alleenstaande moeders en gepensioneerde vrouwen). Het is een genderverschil die we ook reeds eerder in Antwerpen vonden op de huurmarkt, maar dat wel ingaat tegen voorgaand onderzoek in het buitenland. Een mogelijke verklaring hiervoor is de (foute) perceptie bij verhuurders en makelaars dat mannen kapitaalkrachtiger zijn dan vrouwen, waardoor ze meer geneigd zijn om aan mannen dan vrouwen te verhuren.
Geen significante verschillen tussen makelaars en particuliere verhuurders
Een andere opmerkelijke vaststelling over de discriminatiegronden heen is dat makelaars en particuliere verhuurders niet significant verschillen in hun selectiegedrag. Een consistente bevinding in voorgaand onderzoek naar discriminatie in België is dat we in de meeste steden vinden dan particuliere verhuurders significant meer discrimineren dan professionele vastgoedmakelaars. Dit vinden we dus niet in Sint-Niklaas. Het is niet dat de makelaars in deze stad opvallend meer discrimineren dan in andere steden, maar wel dat de particuliere verhuurders minder geneigd zijn om te discrimineren.
Beperkingen van onderzoek
Bovenstaande conclusies moeten echter worden gezien tegen de achtergrond van een aantal beperkingen van dit onderzoek. Allereerst hebben we ons beperkt tot drie discriminatiegronden en wat etnische discriminatie betreft ook tot slechts één etnische minderheidsgroep. Er bestaan nog andere relevante discriminatiegronden, zoals inkomensbron (werkloosheidsuitkering versus loon), fysieke en mentale handicap, alsook seksuele oriëntatie die evenzeer belangrijk zijn om te onderzoeken en ook andere etnische groepen worden waarschijnlijk systematisch benadeeld op de woningmarkt en zijn dus eveneens van belang.
Ten tweede werd de discriminatie enkel tijdens de eerste fase van het verhuurproces onderzocht, zijnde het al dan niet de mogelijkheid krijgen om de huurwoning te bezichtigen. Om deze reden wordt de aanwezige discriminatie op de huurwoningmarkt van Sint-Niklaas mogelijks onderschat. Daarnaast krijgen we met correspondentietesten geen inzicht in de onderliggende motivaties en intenties om al dan niet te discrimineren, maar meten we enkel het discriminerend gedrag.
Ten slotte hebben we ons steekproefkader gebaseerd op Immoweb, één van de grootste websites voor huurwoningen. Een belangrijk aandeel woningen wordt evenwel verhuurd via informele weg offline. Dit is ook een belangrijke verklaring voor de kleine steekproefgroottes van particuliere verhuurders in dit onderzoek.
Sociologist at the Vrije Universiteit Brussels
Referentie: Dincer, E., Verhaeghe, P.P. (2023). Discriminatie op de huurwoningmarkt van Sint-Niklaas. Vakgroep Sociologie, Vrije Universiteit Brussel.
Het volledig onderzoeksrapport kan je hier downloaden.
